Bardzo często czytam w wypowiedziach Rodziców na naszej grupie, że Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna odmówiła pomocy lub nie wydała orzeczenia, „bo dziecku z mutyzmem wybiórczym się nie należy”. Ten artykuł ma na celu „uzbroić” Rodziców w potrzebne zapisy prawa oświatowego, by jak najskuteczniej zapewnić pomoc swojemu dziecku.

Przede wszystkim warto pamiętać, że Poradnie Psychologiczno-Pedagogiczne są placówkami działającymi w oparciu o przepisy prawa oświatowego i mającymi swój określony rejon działania. Oznacza to, że Rodzic nie ma wyboru w jakiej placówce będzie diagnozował swoje dziecko, jest ono przypisane do konkretnej poradni z uwagi na szkołę/przedszkole do której uczęszcza lub, jeśli nie chodzi do żadnej placówki, z uwagi na miejsce zamieszkania. Wydanie orzeczenia i/lub opinii o WWR jest możliwe jedynie przez właściwą – rejonową poradnię. Określa to stosowny przepis prawny.[1]

Wniosek o wydanie orzeczenia lub opinii WWR składany jest zawsze przez rodzica lub prawnego opiekuna dziecka. Czytam czasami w różnych grupach, że „szkoła nie chce wyrazić zgody na badanie mojego dziecka w poradni” – to bzdura, szkoła nawet może nie wiedzieć, że chcemy zbadać dziecko, możemy nie przekazać szkole wyników badań naszego dziecka, a poradnia nie ma prawa udzielić bez zgody Rodzica żadnych informacji o dziecku szkole czy innej placówce.

Wzory wniosków o wydanie orzeczenia i opinii WWR bardzo często dostępne są do ściągnięcia ze strony internetowej poradni. Jeśli jednak takiego wzoru nie ma, to można napisać wniosek samemu, stosując się jedynie do zaleceń zawartych w Rozporządzeniu[2]. Tak więc na wniosku musi się znaleźć:

  • Imię i nazwisko dziecka
  • Numer PESEL
  • Data i miejsce urodzenia
  • Miejsce zamieszkania dziecka
  • Nazwa i adres placówki do której dziecko uczęszcza, w przypadku ucznia oznaczenie klasy
  • Imiona i nazwiska rodziców, prawnych opiekunów
  • Określenie przyczyn dla których ma być wydane orzeczenie i/lub opinia (czyli uzasadnienie)
  • Podpisy wnioskodawców

Wniosek może być złożony do poradni w formie elektronicznej (drogą mailową) lub papierowej. Ja uważam, że najlepiej złożyć wniosek osobiście i na kopii wniosku zażądać o potwierdzenie jego przyjęcia. Dlaczego? Bo §11 Rozporządzenia jasno określa termin w jakim zespół orzeczniczy ma obowiązek rozpatrzyć wniosek. Są to 30 dni od daty złożenia wniosku, w wyjątkowych okolicznościach czas może się wydłużyć do 60 dni. Już samo przekroczenie tych terminów stanowi podstawę do odwołania się od decyzji zespołu oczekającego.

I teraz najważniejsze. Do wniosku należy dołączyć dokumentację dziecka, która uzasadniałaby potrzebę wydania orzeczenia i/lub opinii WWR. Warto więc skompletować: opinię wychowawcy, diagnozy specjalistyczne, orzeczenie o niepełnosprawności (o ile takie są), zaświadczenie lekarskie (w przypadku MW najlepiej od psychiatry), w którym będzie diagnoza mutyzmu wybiórczego oraz (warto o to poprosić) zapis, że jest to zagrożenie niedostosowaniem społecznym (w przypadku orzeczenia) lub że jest to forma niepełnosprawności, która znacznie utrudnia dziecku funkcjonowanie (w przypadku opinii WWR). Do wystawienia orzeczenia i opinii WWR potrzebna jest jeszcze diagnoza psychologiczna i pedagogiczna. Ale uwaga – nigdzie nie ma zapisu, że musi być ona wykonana przez pracownika poradni. Jeśli w placówce do której uczęszcza dziecko jest psycholog, pedagog , macie zaprzyjaźnionych specjalistów lub możecie wykonać taką diagnozę prywatnie to również można z takiej opcji skorzystać i dostarczyć gotowe diagnozy. Istnieje również mozliwość zdiagnozowania dziecka na terenie domu lub placówki do której dziecko uczęszcza (jeśli uważacie, że taka opcja jest dla dziecka korzystniejsza) – trzeba tylko do dyrektora poradni wystosować odpowiednie pismo.

O terminie posiedzenia zespołu orzeczniczego wnioskodawca zostaje powiadomiony pisemnie i ma prawo uczestniczyć w obradach oraz zająć głos w sprawie, który musi zostać odnotowany w protokole. Poradnia ma obowiązek wydać orzeczenie o kształceniu specjalnym lub opinię o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju w terminie do 14 dni od dnia posiedzenia zespołu, jednak nie później niż 30 – 60 dni od dnia złożenia wniosku przez Rodzica. I teraz mogą pojawić się dwie sytuacje:

  • poradnia przychyli się do wniosku i wyda stosowny dokument;
  • poradnia nie uwzględni wniosku o wydanie orzeczenia lub opinii WWR.

W każdym przypadku wnioskodawca może złożyć odwołanie od decyzji zespołu orzekającego do kuratora oświaty (za pośrednictwem zespołu) w terminie 14 dni od dnia doręczenia orzeczenia. W przypadku a) Rodzic ma prawo odwołać się od zapisów zawartych w orzeczeniu, dotyczących na przykład form pomocy, zapisu w uzasadnieniu, czasu na jaki zostało wydane orzeczenie itp. W przypadku b) wiadomo od czego się odwołujemy.

Odwołanie rozpatrywane jest przez zespół orzeczniczy. Jeśli uzasadnienie podane przez Rodzica zostanie uznane uchyla się poprzednie orzeczenie i wydaje nowe, jeśli nie akta sprawy przekazywane są kuratorowi oświaty (znowu obowiązuje termin 14 dni od daty złożenia odwołania). Pisząc odwołanie warto powołać się na wszystkie zaistniałe okoliczności, diagnozy, nieprawidłowości formalne (np. związane z niedotrzymaniem terminów, etc.). Kurator ma kolejne 14 dni na rozpatrzenie sprawy.

W skrócie przedstawiłam procedury wydawania orzeczeń i opinii WWR. Od siebie dodam jeszcze tylko – nie bójcie się walczyć o prawa swojego dziecka i nie bójcie się kontaktów z poradnią. W poradniach pracują ludzie z powołaniem, skoncentrowani na chęci pomocy dzieciom i rodzicom. Gorąco wierzę w to, że swoje działania opierają na swojej wiedzy dotyczącej mutyzmu wybiórczego, wiemy jednak, że z tą wiedzą w Polsce (najbardziej aktualną) wciąż jeszcze jesteśmy na bakier. Zdecydowana większość takich specjalistów z wdzięcznością przyjmie nasze materiały, zapozna się z nimi i w innym, korzystniejszym świetle spojrzy na problemy dziecka. W każdych kontaktach międzyludzkich obowiązuje zasada asertywności, empatii i szacunku.

Gdybyście jednak trafili na niechętnych Wam specjalistów znajomość prawa oświatowego z pewnością pomoże. Warto również wiedzieć, że Poradnie Psychologiczno-Pedagogiczne są nadzorowane przez Wydział Edukacji oraz Kuratora Oświaty. Dużo do powiedzenia ma również Rzecznik Praw Dziecka. Gdyby wszystkie inne drogi zawiodły, pozostaje pisanie skarg do tych instytucji (zapewniają one anonimowość osobom zwracającym się do nich).

Z pewnością zareagują, wiem z doświadczenia.

Monika Burzyńska
pedagog, logopeda
Powiatowy Zespół Poradni Psychologiczno – Pedagogicznych we Wrocławiu

[1] §3, pkt 1 Rozporządzenia MEN w sprawie orzeczeń i opinii wydawanych przez zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych (2014 r.)

[2] Tamże, §7.1