Przykłady celów w programie małych kroków
dla osób prowadzących program lub do sprawdzenia, czy program w szkole jest prawidłowo prowadzony
Cele do zwiększenia kręgu osób, z którymi dziecko rozmawia
- Dziecko rozmawia z rodzicem w pokoju, nikt inny nie jest obecny, a drzwi są zamknięte
- Dziecko rozmawia z rodzicem w pokoju, nikt inny nie jest obecny, a drzwi są uchylone
- Dziecko rozmawia z rodzicem w pokoju, podczas gdy pracownik, który ma dalej prowadzić program, wchodzi na chwilę, żeby coś wziąć z pokoju (dziecko jest o tym uprzedzone)
- Po zastosowaniu metody małych kroków, dziecko rozmawia z pracownikiem, który ma dalej prowadzić program
- Dziecko rozmawia z pracownikiem w pokoju bez obecności rodzica
- Pracownik wprowadza inne dzieci na spotkania, zaczynając od najlepszego przyjaciela/przyjaciółki dziecka
- Dziecko nagrywa swój głos oraz odtwarza go swojemu nauczycielowi i kolegom/koleżankom z klasy
- Nauczyciel nagrywa pytania dla dziecka, na które ma odpowiedzieć, nagrać odpowiedzi i je odtworzyć
- Dziecko wykonuje proste ćwiczenie wymagające mówienia z pracownikiem, podczas gdy nauczyciel się temu przysłuchuje
- Krąg dzieci, z którymi dziecko rozmawia poszerza się, dziecko i ty na zmianę wybieracie kolejne dzieci, które mają szansę wziąć udział w sesji
Cele do zwiększenia ilości miejsc, w których dziecko się odzywa/ułatwiające zmianę środowiska
- Dziecko wykonuje ćwiczenia wymagające mówienia w klasie, a nie w specjalnym pokoju
- Dziecko wykonuje ćwiczenia wymagające mówienia, takie jak podczas lekcji, w obecności jednego, później dwóch i trzech kolegów/koleżanek, jako przygotowanie do ćwiczeń grupowych w klasie
- Dziecko gra w gry w kącie klasy z dala od innych uczniów/ przy biurku nauczyciela/ siedząc w ławce z najlepszą przyjaciółką/przyjacielem
- Dziecko pomyślnie* przechodzi do klasy pierwszej, po przekazaniu obowiązków przezkoordynatora z zerówki nowemu koordynatorowi z pierwszej klasy (* tzn. lubi chodzić do szkoły i rozmawia swobodnie z nowym koordynatorem)
- Dziecko pomyślnie przechodzi do klasy drugiej po zaplanowanym* przekazaniu obowiązków między nowymi koordynatorami (*spotkajcie się z nowym koordynatorem w czerwcu, jeśli to możliwe. Jeśli to konieczne, postarajcie się, aby szczególnie wesprzeć dziecko we wrześniu, zanim zacznie rozmawiać z nowym koordynatorem)
Redukcja ogólnego lęku przed szkołą
Dziecko wyraźnie mniej boi się szkoły i mówi pozytywnie o swoich szkolnych doświadczeniach w domu. Można to osiągnąć poprzez:
- Jasne cele lekcji, zadania podzielone na mniejsze kroki.
- Unikanie niejasnego języka – wyjaśnienia i prośby muszą być łatwe do zrozumienia.
- Ustrukturyzowany, dobrze widoczny plan dnia, ze wszelkimi zmianami wytłumaczonymi z wyprzedzeniem.
- Spisanie dokładnie, jaka jest praca domowa i na kiedy trzeba ją wykonać.
- Stopniowe wprowadzanie nowych doświadczeń.
Cele w klasie
- Dziecko czyta fragment tekstu przed jednym lub dwoma innymi dziećmi
- Dziecko czyta na głos w obecności większej ilości dzieci, które należą do kręgu osób, z którymi już rozmawia
- Dziecko stara się mówić na tyle głośno, żeby nauczyciel nie musiał pytać „Słucham?”
- Dziecko w poniedziałki z nauczycielem ćwiczy udzielanie odpowiedzi na pytania, które będą zadane w klasie na lekcjach. (i) pytania, które wymagają odpowiedzi jednym słowem (ii) pytania, które wymagają odpowiedzi krótkim zdaniem. Gdzie? Kiedy? i wreszcie pytania Jak? oraz Dlaczego? są do tego najodpowiedniejsze.
- Wplatanie tych pytań w prace w parach, grupowe i ogólnoklasowe do momentu, kiedy dziecko poczuje się komfortowo w każdej z tych sytuacji
- W każdym tygodniu zadawanie jednego pytania, które będzie dla dziecka niespodzianką
- Używanie wyraźnego, głośnego głosu w klasie podczas ćwiczeń w małych grupach
- Mówienie na tyle głośno w klasie, aby nauczyciel mógł dziecko z łatwością usłyszeć (np. poprzez granie w gry, w których mówi się do kogoś zwracając się do niego plecami).
- Używanie swobodnego, spontanicznego języka (a nie schematycznych odpowiedzi) podczas ustrukturyzowanych ćwiczeń
- Zgłaszanie się podczas sprawdzania listy obecności i mówienie na tyle głośno, że nauczyciel bez problemu dziecko usłyszy
Jedzenie
- Dziecko je swój obiad w klasie z koordynatorem
- Dziecko je swój obiad z innym kolegą/koleżanką (kolegami/koleżankami)
- Dziecko je swój obiad z koordynatorem w stołówce, ale wchodzi pierwsze, kiedy jest jeszcze cicho i łatwo znaleźć miejsce
- Dziecko je swój obiad w stołówce, wchodzi razem z innymi dziećmi
- Dziecko je swój obiad w stołówce ze swoimi kolegami
Korzystanie z toalety
- Pójście do toalety, żeby wyczyścić pędzle
- Pójście do toalety, żeby umyć i wysuszyć dłonie
- Pójście do toalety, i włączenie suszarki do dłoni na 5 sekund (zwiększać ilość czasu)
- Korzystanie z toalety w towarzystwie rodzica
- Korzystanie z toalety z rodzicem czekającym na zewnątrz (stopniowo rodzic oddala się od toalety, w miarę jak dziecko coraz lepiej samodzielnie radzi sobie z zadaniem)
- Korzystanie z toalety tuż przed tym jak dziecko zostanie odebrane przez rodziców
- Korzystanie z toalety bez obecności rodzica
- Osiągnięcie pełnej samodzielności w domu (np. używając mokrych chusteczek a nie papieru)
- Korzystanie z toalety w domu przy zamkniętych drzwiach
- Korzystanie z toalety w szkole w towarzystwie rodzica/koordynatora oraz rówieśnika
- Korzystanie z toalety w obecności rówieśnika, podczas gdy rodzic/koordynator czekają na zewnątrz/na korytarzu
- Korzystanie z toalety w obecności rówieśnika
- Korzystanie z toalety zgodnie z ustalonym terminarzem uwzględnionym w ogólnym planie dnia
© Maggie Johnson / 2017 / Materiały ze szkolenia „Mutyzm wybiórczy – istota i metody terapii” w Warszawie 23.04.2017. Opublikowane za zgodą autorki na www.mutyzm.org.pl
Tłumaczenie: Joanna Głogowska